İnsanlara yardımcı olacak olan Robotlar, Akıllı ve Otonom Cihazlar, bunları yöneten Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi Algoritmaları, cihazların birbiriyle ve bizimle iletişimi ve yönetilmesi için geliştirilen Nesnelerin İnterneti ve Bulut Teknolojileri ilerleyen yıllarda daha da çok hayatımıza girecek. Bahsi geçen teknolojileri kullanabilmek için gerekli olan altyapılardan belki de en önemlisi iletişim altyapısı olacak ve iletişim içinde 4/5G kullanılacak. 4G’den 5G’ye geçiş, 2G’den 3G’ye ya da 3G’den 4G’ye geçişten epey farklı olacak ve teknoloji şirketlerine önceki geçiş süreçlerinden çok daha farklı ve fazla sayıda fırsatlar sunacak.   

5G Nedir?

5G ile birlikte verinin iletim hızı yükselecek (4G’ye göre yaklaşık 10 - 100 kat) ve veri iletişimde yaşanan gecikmeler (latency) düşecek (4G – 50 ms, 5G – yaklaşık 1 ms). Söz bağlantı olunca, hızın artması ve gecikmenin düşmesi güzel, peki milyarlarca cihaz( Gartner 2020’de 30 Milyardan fazla internete bağlı cihaz olacağını tahmin ediyor) aynı anda sağlıklı bir şekilde bağlanabilecek mi? Çünkü insanlardan daha çok, cihazlar bu iletişim ağını kullanmaya başlayacak. 5G’nin getirdiği yeniliklerden birisi de daha kararlı bağlantı ve tek seferde çok daha fazla cihazın bağlanmasını sağlamak olacak (Bkz. Tablo 1). Otonom araçların ya da medikal cihazların bağlantılarının kararlı olması birçok uygulamada hayati önem taşıyor. Örneğin, robotik el kullanarak uzaktan ameliyata katılan bir cerrahın durumunu düşünelim. Hem video bağlantısı kararlı olmalıdır hem de ameliyatın sağlıklı yapılabilmesi için bağlantıdaki gecikme gerçek zamanlı hissi verecek kadar düşük olmalı. Aynı şekilde trafikte seyir halindeki otonom araçlar içinde bahsedilen bağlantı özellikleri hayati önemdedir, bağlantıdaki kopma ya da yüksek gecikme kazalara sebebiyet verebilir.  

	4G	5G
Bağlantı Hızı	100Mbps	10Gbps
Gecikme	10ms	1ms
Bağlantı Sayısı	100K Bağlantı/km2	1M Bağlantı/km2

Tablo 1: 4G ve 5G’nin karşılaştırılması

Peki, bu rakamlar gerçek hayatta bizim için ne ifade ediyor? Diyelim ki takımınızın bir futbol maçını stadyumunda seyrediyorsunuz ve siz telefonunuza gelen son mesaja bakıp ne cevap yazacağınızı düşünürken, gol oldu. Telefonunuzdan maçı açıp gol pozisyonunu tekrar seyredebilirsiniz. Yine diyelim ki sahanın biraz daha uzak bir köşesindesiniz ve gol pozisyonu sizin bulunduğunuz tribünün uzak tarafında. Telefonunuzu açıp maçı canlı olarak yakın kameradan takip etmek istiyorsunuz. 4G ile seyrettiğinizde video telefonunuza ulaşsa bile veri gecikmesinden dolayı gol olduktan yaklaşık yarım saniye sonra telefonunuza görüntünün geldiğini fark edeceksiniz. Buna karşın, 5G olsaydı anlık seyredebilecektiniz. Bir futbol maçı seyrederken bu gecikme canınızı çok sıkmayabilir ama eğer bu gecikme, kritik bir ameliyata okyanusun öte yanından video-konferans aracılığıyla katılan ve robot elleri kullanarak ameliyat yapan uzman bir kalp cerrahı tarafından yaşanıyorsa, çok daha hayati olacak. 

5G’nin başka bir avantajı ise 5G baz istasyonlarının 4G’nin baz istasyonlarına göre çok daha küçük olmasıdır. Öyle ki bu baz istasyonları küçük bir buzdolabı büyüklüğündeki elektrik direklerine bile yerleştirilebiliyor. Bu da telekom operatörlerinin ve altyapı sağlayıcılarının işini çok kolaylaştıracak, çünkü 4G baz istasyonları için yer bulmak özellikle metropollerde büyük bir problem. 

Akıllı baz istasyonları da 5G’nın getireceği önemli yeniliklerden birisi olacak. Şu anda Telekom operatörleri ile çalışan anlaşmalı üçüncü şahısların bile 4G’de baz istasyonu seviyesindeki servislere ulaşımı çok kısıtlı. 5G ile birlikte gerçekleşecek olan uçlarda hesaplama (edge computing) ve network slicing sayesinde uygulamalar baz istasyonu seviyesinde son kullanıcıya hizmet verebilecek. Bu sayede ağ üzerindeki trafik azalacak, kullanıcı deneyimi önemli oranda iyileşecek, telekom operatörleri ve hizmet sağlayıcıları için yeni iş modelleri ortaya çıkacak.  Örneğin akıllı bir stadyumda az önce yaşanan gol pozisyonunu tekrar izlemek istediğinizi düşünelim. Telefonunuz önce baz istasyonuna, oradan da internete ve içerik sağlayıcının sitesine bağlanıp videoyu indirmeye çalışacak. Bunun yerine, servis sağlayıcı bu içeriği sizin bağlandığınız baz istasyonundan hemen size sağlayabilirse, video bağlantısı, indirme için yaşanan gecikmeler, kalite kaybı gibi müşteri deneyimini kötüleştiren birçok sorunun önüne geçecektir. 

 Büyük çaplı çoklu girdi/çoklu çıktı (Massive MIMO: Multiple Input Multiple Output) da 5G’nin sunacağı önemli teknolojilerden bir diğeri. Massive MIMO sayesinde kapsama alanında ve kapasitede büyük kazanımlar sağlanır. Mevcut teknolojileri, sadece çalışılan yeri değil de her yönü aydınlattığı için ışık (sinyal) israf eden bir projektör gibi düşünebilirsiniz. Hâlbuki çevresindeki her yeri aydınlatmak yerine sadece ihtiyaç olan yere güçlü ışık tutan fener (5G) bu projektörden daha verimli. 

5G Nasıl ve Nerede Kullanılacak?

5G sadece perakende, eğlence, otomotiv, üretim ve lojistik olmak üzere birçok sektör için etkili olmakla kalmayacak, aynı zamanda teknolojik gelişmeleri de hızlandıracak. Bu gelişmeler otonom araçlardan, birbiriyle haberleşen araçlara; lojistik, ulaşım ve altyapı hizmetleriyle ile bağlanmış akıllı şehirlere; sağlık hizmetlerinde robotların kullanılmasından blok zinciri kullanarak giyilebilir cihazlardan elde edilen verilerin güvenli şekilde işlenmesi ve kullanılmasına; endüstride kullanılan nesnelerin internetinden akıllı fabrikalara; arttırılmış gerçeklik (Augmented Reality: AR) ve sanal gerçeklikten (Virtual Reality: VR), karma gerçekliğe (Mixed Reality: MR) kadar pek çok çeşitli teknolojilerin hayata geçmesine imkân sağlayacak. 

5G İş Dünyasını Nasıl Etkileyecek?

5G teknolojisi, üretkenliği ve innovasyonu arttırırken, bazı maliyetlerin de düşmesine yardımcı olabilir. IHS’nin yayınladığı 5G ekonomisi raporuna göre, 5G’nin 2035’e kadar yaklaşık olarak 12.3 trilyon dolarlık küresel bir ekonomi oluşturacağı ve 22 milyon yeni iş yaratacağı hesaplanıyor. Gerçek zamanlı, hızlı ve güvenilir bir iletişim altyapısı, makineleri, ağa bağlaması için gereken kablolardan kurtararak daha esnek, bağımsız ve otonom yapıya kavuşturabilir. Buda işletmelerde verimlilik artışına ve maliyetlerin düşmesine yardımcı olabilir. Örnek olarak İsveç’teki Boilden Aitik madeninde sondaj ve patlatma için kullanılan araçlar, 5G kullanılarak otonom hale getirilince maliyetleri %1 oranında düşürerek yıllık 2.5 Milyon Avro tasarruf sağlamıştır.

Maalesef çoğu işletme henüz bu faydaların farkında değil, Forbes’daki bir yazıda anlatıldığı gibi işletmelerin sadece %28’i 5G’yi ve getirdiği pratik olanakları anlamış gözüküyor. 5G’nin kazanımlarından faydalanabilmek için işletmeler, aşağıdaki maddeleri göz önünde bulundurmalılar: 

Yatırım Bütçesi: Başlangıçta 5G kullanan donanımlar 4G kullananlara göre daha pahalı olacaktır. Öte yandan 5G tam anlamıyla kullanılmaya başladığında 5G kullanan donanıma da sahip olmak gerekecek. 

Yapay Zekâ Hazırlık Planı: 5G ağ yapısı ile birlikte iletişimde yaşanan gecikmeler önemli oranda düşeceği ve gerçek zamanlı operasyonlara imkân tanınacağı için otonom cihazların ve yapay zekânın kullanılabileceği alanlar tekrar gözden geçirmeli ve değerlendirmeli. 

Büyük Veri Analitiği: Veri tabanlarında biriken kayıtların boyutu nesnelerin interneti, otomasyon ve yapay zekâ ile birlikte büyük bir ivmeyle artırıyor. Şirketler ise bu büyük hacimlerdeki veriyi analiz edecek, işleyecek ve derin öngörüler elde edebilecek analitik sistemlere ve araçlara sahip olmalılar. 

Eğitimler: Liderlerin ve çalışanların 5G’nin ne olduğunu ve iş hedeflerine nasıl yardım edebileceğini bilmesi gerekiyor. Bu da şirketlerdeki teknik ekiplerin hem yöneticilere hem de çalışanlara vereceği 5G eğitimleriyle gerçekleşebilir. Bu sayede bütün çalışanlar işlerini daha ileriye götürmek için 5G’nin nasıl yardımcı olabileceği konusunda yeni yollar arayabilir. 

 5G Stratejisi: 5G’nin hayatımıza girmesiyle birlikte sadece kullandığımız cihazlar ve hızları değil, çözdüğümüz/çözebildiğimiz problemlerde değişecek. Bu nedenle daha önceki çözümleri ve ürünleri tekrar gözden geçirmek gerekebilir. Şirketiniz 5G’nin etkilerini şimdi ya da 5 yıl içinde görecek olsa da, 5G geliyor ve hayatımıza girecek. 5G’nin sunacağı teknolojik nimetlerden ve çözümlerden yarın en verimli şekilde faydalanabilmek için bugünden hazırlık yapmak ve 5G Stratejisi hazırlamak gerekiyor. 

NETAŞ olarak hem 4G LTE teknolojilerini geliştirmeye devam ediyoruz hem de 5G’nin temel standartlarını oluşturuyoruz. En son LTE-A standartlarını destekleyen özgün ArGe deneyimimiz ve tecrübeli uzman kadromuzla hem iletişim altyapısı hem de dikey uygulamalar konusunda hizmet veriyoruz. NETAŞ’ın geliştirdiği çözümler için tıklayınız.