Hikayeler, insanlar arasındaki en eski ve etkili iletişim araçlarından biri. İş dünyasında da hikâye anlatma sanatı, liderlerin etkileyici ve ilham verici mesajlar vermesinde önemli bir rol oynamakta. Bu röportajda, "The Story Factor" ve "Territorial Games" kitaplarının yazarı Annette Simmons ile hikaye anlatıcılığı ve liderlik arasındaki ilişki hakkında konuştuk. Simmons, hikaye anlatmanın liderlikteki önemini, liderlerin kullanabileceği altı hikaye türünü ve hikaye anlatıcılığının profesyonel ve kişisel hayatta nasıl kullanılabileceğini paylaştı.
Bir iletişim aracı olarak Storytelling’e (Hikaye Anlatıcılığı) odaklanmanız için size ilham veren neydi?
Hikayeleri ve onların insanlar üzerindeki etkisini incelemeye karar vermemi sağlayan ilk şey "Territorial Games" adlı kitabım için yaptığım araştırmalar sırasında gerçekleşti. İnsanlar bana işlerini zorlaştıran gerçek hikayeler anlattılar ve bu hikayelerle birlikte on davranış biçimi ortaya çıktı. Örneğin, biri bir toplantıda bir şey yapmayı kabul edebilir ancak daha sonra uymayabilir. Bunun üstesinden nasıl gelebiliriz? Böyle yüzlerce gerçek hikaye topladım. Sonuç, iletişim açısında zorluk yaşayan gruplar için hikayeler bir öz farkındalık aracı oldu.
Hikaye Anlatıcılığını bir iletişim felsefesi olarak gördüğünüzü söylüyorsunuz.
Evet, hikaye anlatıcılığını bir iletişim felsefesi olarak kullandığınızda, bir düşünme aracı haline gelir. Ben hikayeleri araştırma, teşhis, kolaylaştırıcı ve bir iletişim aracı olarak kullanıyorum. Bu felsefe aynı zamanda hikaye anlatmak kadar hikâye bulmayı ve toplamayı da vurguluyor.
“The Story Factor” kitabınızda liderlerin kullandığı 6 hikaye yönteminden bahsediyorsunuz. “Ben Kimim” Hikayeleri, “Neden Buradayım” Hikayeleri, Öğretici Hikayeler, Vizyon Hikayeleri, Değer Hikayeleri ve “Ne Düşündüğünü Biliyorum” Hikayeleri..
Bu kategorileri ortaya çıkardım çünkü benim uzmanlık alanım grup davranışı. Herhangi bir iş grubunun iyi bir şekilde çalışabilmesi için birbirlerine güvenmeleri gerekir. İlk beş kategori, kimin güvenilir olduğuna karar verirken kendimize sorduğumuz açık olmayan soruları temsil eder. Sadece "Ben güvenilirim" diyemezsiniz, tam tersi etki yapar. İnsanlar kendileri karar verirler ve güvence yerine kanıt isterler. Güvenilirliğinize dair iyi kanıtlar sunmanız için bir hikaye biçiminde vermeniz daha iyi olur. Ayrıca, dikkatlerini neden çekmek istediğinizi (neden buradayım), değerlerinizin ve vizyonunuzun nasıl göründüğünü ve hissettirdiğini bilmek istiyorlar. Bir görevi adım adım liste şeklinde açıklamak yerine öğretici hikaye bağlamında anlatırsanız, hikaye onlara gerçek hayatta uyguluyormuşçasına hayal etmelerine yardımcı olur. Son olarak, fikirlerinizle ilgili herhangi bir itirazı düşünerek iletişim öncesinde hazırlık yapmanızı öneririm. İzleyicinizin itirazlarını "ne düşündüğünüzü biliyorum" hikayesiyle doğrulayarak, neden işe yaramayacağını düşündüklerini anladığınızı ve zaten bir çözüm bulduğunuzu göstererek harekete geçebilirsiniz.
Bu hikaye türlerini liderler olarak nerede ve nasıl kullanabiliriz?
Ben Kimim Hikayesi: Kendimizi anlatmak için kullandığımız hikayelerdir. Mesela, bir iş görüşmesinde kendinizi anlatırken kullanabilirsiniz.
Neden Buradayım Hikayesi: İnsanların amacını açıklamak için kullandıkları hikayelerdir. İşe yeni başlayan çalışan, şirketine neden katıldığını açıklamak için kullanabilir.
Vizyon Hikayesi: İnsanların gelecekteki hedeflerini ve hedeflerine ulaşmak için neden çalıştıklarını anlatmak için kullandığı hikayelerdir. Bir şirketin kurucusu, şirketini 10 sene sonra nerede ve nasıl hayal ediyorsa onu anlatabilir.
Değer Hikayesi: İnsanların değerlerini ve bu değerlere uygun davranışlarını açıklamak için kullandıkları hikayelerdir. Örneğin bir şirket, çevreye saygı duyma değerine uygun davranarak nasıl sıfır atık hedefine ulaştığını anlatmak için kullanabilir.
Öğretici Hikayeler: Bir ders çıkarılabilecek veya bir deneyimden kazanılan öğretileri anlatmak için kullanılan hikayelerdir. Bir lider bir hatayı nasıl düzelttiğini ve bu hata sayesinde ne öğrendiğini açıklamak için kullanabilir.
Ne Düşündüğünüzü Biliyorum Hikayesi: İnsanların düşüncelerini ve itirazlarını ele almak için kullanılan hikayelerdir. Bir ürünün avantajlarını anlatırken, müşterilerin en çok hangi soruları sorduğunu ve bu sorulara nasıl cevap verileceğini açıklayan bir hikaye anlatılabilir.
Günümüzde liderlerin hikaye anlatma becerilerini geliştirmesi neden önemli?
Her liderin temel görevlerinden biri, insanları bir grubun parçası olarak hissettiren, iyi normlar oluşturan ve bir hedefe ulaştıran hikayeler anlatmaktır. Bu sadece hikaye anlatmakla sınırlı değildir, aynı zamanda diğerlerinin hikayelerini öğrenmek, araştırmak, toplamak ve herkesin kendi hikayesini paylaşabileceği bir ortam yaratmak da önemli. Böylece lider hikaye anlatımında daha iyi hale gelir. Yöneticiler "Hikayem yok" dediklerinde, "Hikayem yok" demenin kendilerine anlatabilecekleri en kötü hikaye olduğunu hatırlatırım. Bir lider herkesin hikayesi hakkında meraklı olmayı öğrendiğinde, sonsuz bir hikaye kaynağı oluşur. Böylece duygusal olarak önemli herhangi bir deneyimin nasıl bir hikayeye dönüştüğünü görebilirler.
Liderlik iletişimi bağlamında, metaforların etkisi hakkında ne düşünüyorsunuz?
Ben metaforları sıklıkla kullanıyorum. Birçok lider problemleri farklı bir bakış açısından görmelerine yardımcı olduğu için metaforların değerini uzun zaman önce keşfetti. Metaforlar, karmaşık fikirlerin daha kolay anlaşılmasını ve dolayısıyla daha kolay hatırlanmasını sağlar.
Kişisel veya profesyonel nedenlerle daha iyi bir hikaye anlatıcısı olmak isteyen birine ne tavsiye verirsiniz?
Bir hikaye anlatıcısı adayına vereceğim tavsiye, kişisel hikayelerin profesyonel ortamlarda da etkili olabileceğidir. Birçok insan, profesyonel bir ortamdaki iletişimin soğuk ve teknik olması gerektiği anlayışına sahip olduğu için hikaye anlatmak istemez. Oysa iş hayatında hem kişisel hem de işle ilgili hikayeler anlatmak iletişim açısından çok etkili ve önemlidir.
