Günümüzde nesnelerin interneti konseptinin hızla ilerlemesi ve akıllı cihazların yaygınlaşması ile yeni teknolojiler de hayatımıza hızlıca giriş yapmaya başladılar. Bu teknolojilerin en dikkat çekenlerinden biri de sanal gerçeklik (Virtual Reality kisaltmasi olan VR) ve artırılmış gerçeklik (Augmented Reality kisaltmasi olan AR) uygulamaları. Bu yeni teknolojilerin temel hedefi farklı alt özellikleri kullanarak sanal vegerçek dünyaları birleştirmekti (Forbes, 2017)

Resim 1: Motorsiklet Artırılmış Gerçeklik Uygulaması

Kaynak: (Industrial-IOT, 2016)

Gerçek dünya, hepimizin aşina olduğu ve yıllardır gözlerimiz dışında  hiçbir ek cihaza ihtiyaç duymadan deneyimlediğimiz ve Resim 2’de en solda görülen bir araç figürü olarak kabul edilir. 

En sağ tarafta ise, tamamen gerçek dünyadan kopuk,yolların, çimenlerin ve arabanın da sanallaştırıldığı sanal gerçekliği görebiliriz. Sanal gerçeklik teknolojisihazırlamasındaki zorluklar , gerçek dünyadan kopuk olması vb sebepler nedeniyle  bugüne dek  istenen etkiyi tam olarak yaratamadı. Sanal gerçeklik oyun endüstrisinde yaygınlaşmaya devam etmiş olsa da, deneyimin hazırlanması için gerekli olan maliyetin yüksekliği, pahalı ve konforsuz cihazları ve benzeri bir çok diğer sebep nedeniyle (Kain, 2016) daha uzunca bir  süre yaygınlaşacak gibi görünmüyor. Daha hızlı ve oldukça düşük maliyetlerle hazırlanabilmesi, gerçek dünya ile tam entegre olması ve bir çok farklı alanda kullanabiliyor olması nedeniyle  artırılmış gerçeklik bir çok firma ve son kullanıcı için önemli hale gelmeye başladı ve pazara ciddi etkileri de olacağı aşikar (Compton, 2017).

Resim 2: Gerçek, AR ve VR Kıyaslama

Artırılmış Gerçeklik (AR) Kullanım Alanları

AR pazarının hızlı gelişiminin en önemli sebeplerinden bir diğeri de şüphesiz çok farklı uygulama alanları olması.

Bu uygulama alanları:

• Satış ve Pazarlama
• Eğitim
• Operasyonel
• Depo ve Lojistik
• Servis ve satış sonrası hizmetler

olarak beş başlıkta toplanabilir.. Kullanım olarak çok farklı amaçlara hizmet etse de, artırılmış gerçeklik temelde fiziksel dünyaya sanal dünyanın nimetlerini yansıtarak kullanıcılarının işlerini efektif ve hızlı ekilde yapmasını sağlarken, son kullanıcı hatalarını minimize etmelerini ve risklerden kaçmalarını hedeflemektedir.

Diyelim ki evinize bir koltuk satın almak istiyorsunuz.Mevcut mobilyalarınız ile hangi koltuğun daha güzel görüneceğini, ayırdığınız fiziksel yerin yeterliliğini, koltuğun farklı varyasyonlarının hangisinin en iyi seçim olduğunu görmek istiyorsunuz. Doğal olarak farklı birkaç mobilya seçeneğini sipariş edip yerinde gördükten sonra karar vermek en iyi seçenek olurdu. Size özel bir üretim yapıp ürünü almama ihtimaliniz üretim, lojistik,fırsat maliyeti gibi unsurlar nedeniyle üreticiler için karşılanamayacak boyutta olacaktır. Fakat üç boyutlu bilgisayar destekli tasarım(CAD)  ile hazırlanmış bir koltuğu telefon veya tabletleriniz ile koymak istediğiniz yere yerleştirip nasıl görüneceği konusunda kafanızdaki tüm soru işaretlerini kolaylıkla silebilirsiniz. Danimarka menşeili Louis Poulsen bunu Resim 3'de görüldüğü üzere hayata geçirmiş durumda (Release, 2018)

Resim 3: Arttırılmış Gerçek-Mobilya Uygulaması

Kaynak: (LouisPoulsen, 2018)

Başka bir örneğe bakalım., Sürücüler araç kullanırken gitmek istedikleri lokasyonları bulmak için navigasyon sistemlerinden faydalanabilirler. Fakat bu sistemler, aracın multimedya ekranlarında veya harici kullanılan cep telefonu ve navigasyon cihazlarında gösterilir. Sürücüler trafik kurallarına dikkat etmek için yola bakarken aynı zamanda bu ekranlara bakarak yollarını bulmak zorundaydılar. Fakat AR ile aracın ön camına yansıtılan navigasyon verileri ile hem sürüşü gerçekleştirmek hem de yol bulmak daha güvenli ve daha etkili olacaktır.

Resim 4: AR ile navigasyon

Kaynak: (trenddokument, 2013)

Rekabet avantajı sağlamak isteyen tüm firmaların şüphesiz yakın zamanda AR özelinde yol haritası çizmesi ve strateji belirlemesi gerekmektedir (Heppelmann & Porter, 2017). Eğer AR sizin de ilginizi çektiyse ve bu alanda bir strateji belirlemek istiyorsanız; bu kararı vermeden önce cevaplanması gereken  ilk  soru şüphesiz bu deneyimi hazırlamak için gerekli olan teknik şartların neler olduğu ve ne kadar zaman ve maliyet alacağıdır.

Teknolojik olarak İleri AR çözümleri öncelikle uygulama alanında  çalışacak eğitimli ve tecrübeli işgücüne ihtiyaç duyarlar. Bu başlangıç için bir zorunluluk olmasa da çözümlerin verimli çalışması ve hızlı kazanımlar için özellikle önerilmektedir. Bunun yanısıra, bir artırılmış gerçeklik deneyimi hazırlarken üç maddeye karar verilmesi gerekmektedir.Bu maddeler sırasıyla:

• Gerçek zamanlı veri akışı
• 3 Boyutlu CAD Modeli
• Animasyonlar ve İllüstrasyonlar

Bu üç alandan hepsi veya bazıları kullanılabilir ve farklı avantajlar elde edilebilir. Sırayla detaylandırmak gerekirse, ilk etapta karar verilmesi gereken bir gerçek zamanlı veri akışının olup olmayacağıdır. Gerçek zamanlı veri, bir cihazdan veya sistemden alınan ve genelde bir panelde gösterilen görselleştirilmiş veri seti olarak düşünülebilir. Örnek olarak, ERP sistemlerinden alınmış stok durumu veya bir aracın anlık hızız, depo doluluk oranı, yağ uyarısı vb. olabilir. Canlı verileri olduğu gibi göstermek ilk seçenektir.(Örnek: Mevcut hız 30km/saat veya hızın 80 km/saat in üzerine çıkması durumunda çıkacak bir kırmızı uyarı ikonu) gösterilebilir. Bu tip canlı verileri almak için verilerin yazıldığı veri noktalarına veya sistemlere sorgular yapmak gerekmektedir. Canlı veriyi olduğu gibi yansıtmanın üzerine, bu sorgular webservice talepleri, database sorguları ile birleştirilip anlamlandırılmış ve yeniden görselleştirilmiş yeni bir veri seti olarak da sunulabilir. ERP, CRM, PLM vb sistemleri gibi çözümlerden alınacak verilerin talebe uygunluğu ve veri verme hızları değişkenlik gösterebileceği için IOT platformları üzerinden bu verileri almak daha güvenli ve daha avantajlı olacaktır. Halihazırda piyasayı domine eden bazı IOT platformları ise PTC Thingworx, IBM Watson ve GE Predix’dir (Michele & Andrew, 2016). Bir çok bağımsız değerlendirme kuruluşu bu platformlar üzerinde farklı kıstaslar kullanarak kıyaslamalar yaparak detaylı değerlendirmeler sunarlar. (Baykal, 2018)

Canlı veri kullanımı sırasındakullanıcılar mevcut AR deneyimlerini yaşarlarken başka sistemlere de giriş çıkış yapmak zorunda kalmadan tek bir görsel içinde işlerini tamamlayabilirler. Veriler okunduğu gibi gerekli durumlarda sistemlere geri besleme de yapılabilir. Örnek olarak tamir işleri gerçekleştiren bir saha teknisyeni, cihazın çalışma saatleri, son servis bilgileri ve anlık çalışma koşullarını okuyabileceği gibi, işini bitirdiğinde ekran üzerinden yaptığı değişiklikleri de sisteme girebilir.

Artırılmış gerçeklikte, canlı veriler sıklıkla kullanılabilir ne var ki teknolojinin en önemli bileşeni genellikle 3 boyutlu (3D) modellerdir. 3D modeller Resim 5'te görüldüğü gibi CAD programlarında tasarlanırlar. İstenildiği takdirdeen tasarım programının kendi formatında, istenildiği takdire ise   step, iges, vb endüstri standardı formatlara çevirilerek geometrik modeller kullanıma hazır hale getirilebilirler. Eğer sadece 3D modeller artırılmış gerçeklik ile gösterilecek ise, herhangi ek bir işlem ek yapmadanartırılmış gerçeklik platformlarına yüklenebilirler. Artırılmış gerçeklik deneyimi hazırlamak için kullanılması gereken başlıca AR stüdyo programları arasında PTC Vuforia (Thingworx Studio), Wikitude ve ARToolKit olarak sıralanabilir (Ariz, 2017). Bu bağlamda PTC Vuforia %81lik pazar payı ile liderdir.(Aeon Mobile,2016)

3D tasarımların AR ile gösterilmesinin yanında, özellikle servis alanında kullanılması açısından animasyonlar ve İllüstrasyon eklenebilir. Endüstriyel bir pompanın tamiri için gerekli olan sökme takma, parça değiştirme ve yeni parça takma adımları bu alanda iyi bir örnektir. Tecrübeli veya nispeten tecrübesiz personeller, adım adım ve renklendirilen uyarı işaretleri ile sırasıyla hangi işlemleri yapmaları gerektiğini kolayca anlayabilirler. Bunun sayesinde yapılması gerekli işlemleri, kendi hızlarına göre yaparak doğru işlemi doğru zamanda ve doğru şekilde gerçekleştirerek, görevlerini verimlilikle bitirebilirler.

Resim 5: 3D Tasarım Programı

Kaynak: (PTC, 2016)

Resim 6'da görüldüğü şekilde, uyarı ikonları ve çekiç, tornavida vb araç gereçler ve kullanım şekilleri gösterilebilir. Kullanıcıların dikkatini çekmek ve işlemi doğru ifade edebilmek için parlaklık ve yakınlaştırma efektleri kullanılabilir. Animasyon hazırlamak, 3 Boyutlu modellere sahip ve teknik bilgisi olan biri için oldukça kolay ve az zaman alan işlemlerdir. Genellikle bir model üzerinde her bir animasyon yaratmak dakikalar içinde hazırlanabilecek bir işlemdir. Adım adım sökme takma talimatları, servis işlemleri ve eğitim adımları rahatlıkla hazırlanmakta ve en çok kullanılan belirli başlı animasyonlar olmaktadır. Eğer bir ürün yaşam döngüsü (PLM) programı kullanılıyor ise, 3 Boyutlu modelde yapılan değişiklikler rahatlıkla ve otomatik olarak animasyonların güncellenmesinde kullanılabilir.

Resim 6: AR İlüstrasyonları

Kaynak: (PTC, 2016)

3D modeller, animasyonlar ve illastürasyonlar hazırlandıktan sonra AR Stüdyo programları kullanılılaradak, deneyimlemeler yaratılır. Bu programlar temelde 3D tasarımların hangi durumlarda yükleneceğini belirleyen programlardır. Tasarım dosyalarının bir kod okutularak mı yoksa bir model tanıma ile mi yükleneceği konusunda detaylar belirlendikten sonra gerekli durumlarda canlı verilerinde gösterimi ayarlanır. Resim 7'de bir modelin eklendiği, okutulacak kodun lokasyonu ve benzin deposu doluluğu gibi canlı verilerin nerede çıkacağı ayarlarının yapıldığı görülebilir.

Resim 7: AR Studyo Programları

Kaynak: (PTC, 2016)

Yukarıda belirtilen tüm işlemler yapıldıktan sonra, artık yapılması gereken tek şey, bu hazırlığın son kullanıcılar tarafından deneyimlenmesidir. Cep telefonu, Tablet bilgisayar veya gözlükler yardımı ile kodlar veya modeller okutulur ve erişim yetkilerine göre deneyimleme başlatılır. Kullanıcılar istenilirse gerçek boyutlarda tasarımları görüp canlı verileri okuyarak işlerini çok hızlı ve efektif şekilde tamamlayabilirler. 215 Milyar dolarlık bir tahmini pazarı olan Artırılmış Gerçeklik, yakın zamanda 1 milyar insana ulaşarak büyük kullanım kolaylıkları ve avantajları sağlayacaktır (6 VR and AR Statistics: Shaping the Future of Augmented Reality with Data, 2018).

Kaynaklar

6 VR and AR Statistics: Shaping the Future of Augmented Reality with Data. (2018, 1 1). newgenapps: https://www.newgenapps.com/blog/6-vr-and-ar-statistics-shaping-the-future-of-augmented-reality-with-data adresinden alındı

Ariz, S. (2017, 5 9). Top Spot in ABI Research's Augmented Reality Platforms Competitive Assessment . ABIresearch: https://www.prnewswire.com/news-releases/ptcs-vuforia-takes-top-spot-in-abi-researchs-augmented-reality-platforms-competitive-assessment-300454275.html adresinden alındı

Baykal, B. (2018, 6 25). HBR Turkiye. https://hbrturkiye.com/sponsorlu-icerik/neden-forrester-idc-ve-gartner-ptc-thingworx-un-en-iyi-iot-platformu-oldugunu-dusunuyor adresinden alındı

Compton, J. (2017, 11 27). Forbes. https://www.forbes.com/sites/delltechnologies/2017/11/27/what-huge-growth-in-augmented-reality-could-mean-for-business/#76fb8076b4c4 adresinden alındı

Dribble. (2017). https://dribbble.com/shots/3861317-Augmented-Reality-Driving/attachments/875633 adresinden alındı

Forbes. (2017, 1 9). How Do Augmented Reality Displays Work? Forbes: https://www.forbes.com/sites/quora/2017/01/09/how-do-augmented-reality-displays-work/#1c585b7c4731 adresinden alındı

Heppelmann, J. E., & Porter, M. E. (2017, 11). HBR. Why Every Organization Needs an Augmented Reality Strategy: https://hbr.org/2017/11/a-managers-guide-to-augmented-reality adresinden alındı

Industrial-IOT. (2016). https://industrial-iot.com/2016/09/making-mark-augmented-reality/ adresinden alındı

Kain, E. (2016, 10 15). Forbes. Forbes: https://www.forbes.com/sites/erikkain/2016/10/15/virtual-reality-is-just-an-over-priced-gimmick/#7c642fb9137d adresinden alındı

LouisPoulsen. (2018). LouisPoulsen: https://www.louispoulsen.com/usa/media-press-room/press-release/danish-design-ar/ adresinden alındı

Michele, P., & Andrew, H. (2016). The Forrester Wave™: IoT Software Platforms.

PTC. (2016). PTC. https://www.ptc.com/en/products/augmented-reality adresinden alındı

Release, P. (2018, 2). https://www.louispoulsen.com/usa/media-press-room/press-release/danish-design-ar/ adresinden alındı