Enerjisi Enerji CEO’su Murat Pınar ile SENTRUM’un kuruluş amacı, enerji verimliliğine yönelik kullandıkları uygulamalar ve projenin geleceğe yönelik hedefleri hakkında konuştuk.
SENTRUM’un kuruluş amacı ve vizyonundan bahsetmek isterim. Sürdürülebilir enerji temelli turizm uygulamalarının ilk adımı nasıl atıldı?
Turizm, Türk ekonomisi için oldukça önemli ve ülkemizin tanıtımı için de fırsat niteliğinde bir sektör. Tek başına yarattığı değerin yanı sıra diğer sektörleri de etkiliyor ve tetikleyici bir unsur olarak bölge gelişimine katkı sağlıyor. Enerjisa Enerji olarak Türkiye’nin lider elektrik dağıtım, perakende satış ve müşteri çözümleri şirketi unvanıyla sadece iş alanımıza odaklanmakla kalmıyor, herkes için daha iyi bir gelecek vizyonu ile tüm Türkiye için neler yapabiliriz diyerek hareket ediyoruz. Bu anlamda ‘verimlilik’ kavramını çok önemsiyor ve ekonomik verimliliği de ilk sıraya koyuyoruz.
Turizmde yaptığımız yatırımın çıkış noktası, turizm potansiyeli olan fakat henüz potansiyelini açığa çıkartamamış turizm noktalarının farkındalık çalışmaları ile zenginleştirilmesinin yanı sıra, yenilenebilir enerji kaynakları ile tanıştırarak sürdürülebilirlik yolunda adımlar atmasını sağlamaktı. Öte yandan ülkemizin gelir gider dengelerine baktığımızda yıllardır süregelen dış ticaret açığında aslan payını enerji ithalatı oluşturuyor. SENTRUM ile bir yandan yenilenebilir enerji çözümleri ile yerinde üretim – tüketimi sağlayarak bu ithalatı en aza indirirken, bu uygulamanın bir numaralı gelir kaynağı olan turizm sektörüne katkı vererek yapılması hedeflendi. Bu kapsamda potansiyelinin altında kalan ve doğru yatırım ile hamlelerle gerçek potansiyeline ulaşabilecek bölgeler için çalışmaya başladık. Yani aslında konu yine verimlilikti diyebilirim. Projemizi paydaşlarımız ile birlikte geliştirirken, sürdürülebilirlik odağımızı kaybetmeden yenilenebilir enerji çözümlerini de entegre ettik. Sorumlu turizm, sorumlu üretim ve tüketim, yerel halkın bilinçlenmesi ve sürdürülebilir enerji; bizim SENTRUM’da kilit yapıtaşlarımız bu kavramlar.
SENTRUM kapsamında, ilk olarak Ayvalık’taki eski bir Boşnak köyü olan Küçükköy’de çalışmalara başladık. Yerel halkın ve yerel yönetimin de desteğini alarak, Birleşmiş Millet Kalkınma Programı (UNDP) ve Yaratıcı Teknolojiler Atölyesi ile Küçükköy’de eğitim veren Sabancı Üniversitesi’nin de iş birliğinde 18 aylık bir dönüşüm hikayesine başladık. Bu dönüşüm hikayesiyle sürdürülebilir turizme ilham verdiğimize ve toplum temelli sosyo-ekonomik kalkınmaya katkıda bulunduğumuza inanıyorum. Sürdürülebilir Yeşil Destinasyon Modeli’ni geliştirerek enerji verimliliği konusunda farkındalık yaratmayı ve sürdürülebilir turizmde sosyal, çevresel ve ekonomik dönüşümü desteklemeyi amaçlayan projenin 18 ayı dolduğunda da bölgeden kopmadık. Hala öğrenciler için yaz okulları düzenliyor, yenilenebilir enerji uygulamaları yaptığımız kamu binalarına destek oluyor, hatta permakültür bahçemizde hasat etkinlikleri düzenliyoruz.
2021 yılında Ayvalık Küçükköy’de bu projeye başlarken, hayallerimiz vardı. O zamanlar bu hayallerianlattığımızda 'Peki sonra ne olacak?' diye sorularıyla karşılaşıyorduk. 2022 Kasım ayında proje kapanışını yaptığımız ve hala özenle ilgilendiğimiz Küçükköy’e son ziyaretimizde bölgedeki turizm işletmelerinin ve restoranların ne kadar arttığını ve turizm ivmelenmesini görmek gurur verici. Zaten burada elde ettiğimiz başarı sonrasında Kültür ve Turizm Bakanlığımız da SENTRUM’a inandı ve destek verdi.
SENTRUM ile 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacı’ndan 10 tanesine direkt ve dolaylı olarak katkı verdik. Sürdürülebilir Enerji Temelli Turizm Uygulama Merkezi, kısaca SENTRUM, potansiyeline ulaşamamış destinasyonları sürdürülebilir turizm aracılığıyla dönüştürmeyi ve yerel ekonomik kalkınmayı desteklemeyi amaçlıyor. SENTRUM ile çevreye, ekonomiye ve topluma olumlu etkiler yaratmaya, genişleyen paydaş haritamızla devam edeceğiz.
SENTRUM kapsamında hangi sürdürülebilir enerji çözümleri kullanılıyor ve bu çözümler turizm sektörüne nasıl entegre ediliyor? Enerji verimliliğini artırmaya yönelik uygulamalarınız ve stratejileriniz nelerdir?
SENTRUM projemizi, toplum odaklı bir etki yaratma hedefiyle hayata geçirdik. Hem kamu binaları hem de bölgedeki yerel işletmeler için enerji etütleri gerçekleştirdik. Böylece enerji tüketim noktalarının durumu, enerji performansı, verimlilik ve tasarruf imkanları değerlendirilmiş oldu. Sonrasında ise optimum çözümleri projelendirerek ‘İşimin Enerjisi’ kapsamında müşterilerimize verdiğimiz uçtan uca yenilenebilir enerji uygulamalarını burada tamamen bilabedel olarak gerçekleştirdik. Örneğin Ayvalık Küçükköy’de Necmi Komili İlk ve Orta Okulu’nun bahçesinde okulun enerji ihtiyacını karşılayan bir Güneş enerjisi santrali var. Okul binası ise tamamen enerji verimli hale getirildi. Dış cephe izolasyonu, ısı kontrollü çift camlı pencere ve PVC çerçeve uygulamaları ve radyatörlerin tadilatı tamamlandı. Aydınlatma, enerji verimliliğinde öne çıkan alanlardan biri olarak tespit edildi ve kullanılan ampullerin LED ampullerle değiştirilmesiyle yüzde 80-95 oranında enerji tasarrufu sağlandı. Böylece kömür kullanılmıyor, güneşten yani yenilenebilir enerjiden faydalanılıyor ve enerji de verimli bir şekilde kullanılıyor. Bu anlamda Türkiye’nin ilk net sıfır enerjili binası olma unvanını da elinde tutuyor bu okul.
Küçükköy Kültür Merkezi’ndeki Güneş enerji santrali, yine Küçükköy’e konumlandırdığımız ve elektrikli araç kullanıcılarının Balıkesir’e geldiklerinde rotalarını buraya çevirmeleri için fırsat yaratan Eşarj istasyonu, bölgedeki işletmelere uyguladığımız enerji verimliliği çözümleri ile birçok iş gerçekleştirdik. Bu bütüncül yaklaşım sayesinde bölgedeki karbon emisyonunu da azaltmış ve toplamda yıllık 90 ton karbonun salımını da engellemiş olduk. Bu da yüzlerce ağacın bir yılda ancak temizleyebileceği bir karbona eşdeğer.
Enerjisa Enerji olarak, SENTRUM Projesi'ne sürdürülebilirlik ve tasarruf odaklı ürünlerle yenilenebilir enerji kullanımını artıran çözümler geliştirerek destek veriyoruz. Bu proje ile ülke ekonomisine katkı sağlamanın yanı sıra, halka verilen eğitimlerle çevresel sorunlara daha duyarlı bir yaklaşımı benimsiyoruz.
Küçükköy’de ziyaretçilere ve turizm sektöründeki profesyonellere sunulan eğitim ve bilinçlendirme programlarının içeriğinden bahseder misiniz? Bu bağlamda ne tür deneyimler sağlıyorsunuz?
Küçükköy’de yürüttüğümüz SENTRUM projesi dört ana fazdan oluşuyor: turistik değerler envanterinin çıkarılması, bölgede enerji verimliliği analizinin yapılması, toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifiyle projeye bölgedeki kadınların katılımının sağlanması ve enerji verimli uygulamalar konusunda yenilikçi finansman modellerinin belirlenmesi.
Sürdürülebilirlik denince ilk akla gelen çevre olsa da ben sosyal yönünü de çok önemsiyorum.
SENTRUM, sadece yenilenebilir enerji uygulamalarından ibaret değil; toplumsal cinsiyet eşitliğinden, kadınların iş gücüne katılımına, sürdürülebilir turizmden, kaynakların verimli kullanımına yönelik eğitimlere kadar geniş kapsamlı kapasite geliştirme fırsatları da sunan bir proje. Projemizin maddi etkilerini ölçmek zor olabilir, ancak sosyal etki değerinin arttığını ve iletişim çalışmalarımız sayesinde turizm işletmelerine ve turist ilgisine katkıda bulunduğumuzu söylemek yanlış olmaz.
Sabancı Üniversitesi ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) iş birliğiyle gerçekleştirdiğimiz projede, Ayvalık Küçükköy'de bulunan Sabancı Üniversitesi Yaratıcı Teknolojiler Atölyesi aracılığıyla sürdürülebilirlik temelli eğitimler veriliyor ve atölyeler düzenleniyor. Bu atölye, sürdürülebilir kalkınma sorunlarına çözüm bulmaya odaklanan bireyler yetiştirmeyi hedefliyor. Özellikle kadınlar ve 8-15 yaş grubundaki çocuklar, Küçükköy Yaratıcı Teknolojiler Atölyesi'nde verilen bilim ve teknoloji eğitimlerinden yararlanıyor. Lise öğrencileri, bölge kadınları ve işletme sahiplerinden oluşan halka enerji verimliliği, sürdürülebilir turizm, atık yönetimi, iklim değişikliği ve toplumsal cinsiyet eşitliği konularında eğitimler verildi. UNDP, Küçükköy'de 'sürdürülebilir yeşil destinasyon modeli' oluşturulması, turizm işletmelerinde ve yöre halkında enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı konusunda farkındalık yaratılması ve diğer sürdürülebilir turizm uygulamalarının yaygınlaştırılması amacıyla projeye katkı sağlıyor. Son olarak HiltonSA Otelleri’nin de paydaşlarımız arasında yer alması ile birlikte daha da güçlendik. Sürdürülebilir turizm özelinde hazırlanmış bir eğitimi bölge halkına verdik ve işletmeciler katıldıkları bu eğitim sonrasında sertifikalandırıldı. Sorumlu turist, sorumlu işletme anlayışı için anlamlı bir çözüm olduğuna inanıyorum.
Merkezin faaliyetlerinin çevresel etkilerini nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu etkileri azaltmak için alınan önlemler nelerdir?
Küçükköy'de sürdürülebilir turizme adım atmamızın ardından, 18 aylık uygulama sürecinde farkındalık ve yenilenebilir enerji kaynakları yatırımı için 550 bin dolar yatırım yaptık. Bu sayede yıllık 15 bin kg kömür kullanımının önüne geçilerek önemli bir enerji tasarrufu sağladık ve 90 bin kg/yıl karbon emisyonunu engelledik. Amacımız, yeşil destinasyonlar oluşturmak, doğayı korumak, israfı önlemek, yeşil enerjiden yararlanmak, enerji verimliliğini sağlamak, yöre halkının sosyal ve ekonomik olarak güçlenmesine katkıda bulunmak ve sürdürülebilir turizm uygulamalarını yaygınlaştırmaktır. Bu çerçevede, Küçükköy'de turizm işletmeleri ve kamu binalarında enerji verimliliği, yenilenebilir enerji ve diğer sürdürülebilir turizm uygulamalarını yaygınlaştırmaya yönelik çalışmalarımız devam ediyor.
Yerel topluluklarla nasıl işbirliği yapıyorsunuz? Onların sürdürülebilir turizm projelerine katılımını nasıl sağlıyorsunuz?
Tüm paydaşlarımızın enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ve sürdürülebilir turizm konularında farkındalık kazanmalarını sağlamak amacıyla hem yerel halkın hem işletmelerin hem de turistlerin ziyaret edebileceği bir 'SENTRUM Koordinasyon Ofisi' kurduk. Sabancı Üniversitesi Yaratıcı Teknolojiler Atölyesi’nin bahçesinde, sürdürülebilir tarımı desteklemek ve SENTRUM Koordinasyon Ofisi’ne gelen ziyaretçilerin farkındalığını artırmak amacıyla bir permakültür bahçesi oluşturduk. Ziyaretçilerimize enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, permakültür uygulamaları, kompost yapımı, yağmur suyu hasadı ve iklim değişikliği gibi konularda verilen eğitimleri uygulamalı olarak destekliyoruz.
Merkezin ve projenin geleceğe yönelik planları ve hedefleri nelerdir?
Sürdürülebilir Enerji Temelli Turizm Uygulama Merkezi’nin (SENTRUM) ikinci örneğini, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı (TGA), Enerjisa Enerji ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) işbirliğiyle İzmir’in Ödemiş ilçesine bağlı Birgi’de hayata geçiriyoruz. Birgi’de sürdürülebilir turizm yolculuğuna çıkıyor, bu tarihi köyün yeşil destinasyon olma yolunda dönüşümüne tanıklık ediyoruz. Sabancı Üniversitesi, HiltonSA Otelleri, Sabancı Vakfı ve yerel paydaşların desteğiyle daha da güçlenerek sürdürülebilir yeşil destinasyonlar oluşturmayı amaçlıyoruz.
Birgi'de, toplum temelli sosyo-ekonomik kalkınmaya katkı sağlamak amacıyla Türkiye'deki küçük ölçekli destinasyonlarda, küresel olarak kabul görmüş standartları destinasyonların özgün ihtiyaçlarıyla uyumlu hale getirmeyi ve sürdürülebilir turizmi desteklemeyi hedefliyoruz. SENTRUM'un gelecek vaat eden yolculuğu, çevresel, sosyal ve ekonomik açıdan olumlu dönüşümler sağlamaya devam edecek. Kısacası, daha iyi bir gelecek için sürdürülebilir turizme ilham vermek için durmadan çalışıyoruz!
Bu hedefler doğrultusunda Birgi’de; GSTC kriterleri ile uyumlu bir destinasyon dönüşümüne öncülük etmek, toplumsal cinsiyet eşitliği, iklim risk değerlendirmesi, kadın ve gençlerin istihdam edilebilirliği, turizm meslek lisesi ve üniversite öğrencilerine staj imkanlarının sağlanması gibi konularda mevcut durum analizlerinin yapılarak ihtiyaçların belirlenmesi, sürdürülebilir turizm rotalarının oluşturulması ve mevcut rotaların iyileştirilmesi, seçilecek kamu binalarında enerji verimliliği dönüşümlerinin sağlanması, yerel turizm işletmeleri ve kamu binaları için enerji etüt çalışmasının gerçekleştirilmesi ve enerji tüketiminin azaltılması için atılacak adımların belirlenmesi, aşırı su tüketimi, enerji tüketimi ve tek kullanımlık ürünlerin kullanımını azaltmak için yerel paydaşlar ve turizm işletmelerine yönelik kapasite geliştirme eğitim programlarının düzenlenmesi gibi faaliyetler bulunuyor.
Gelecek için umutlu ve herkesin için daha iyi bir gelecek vizyonu ile daha fazla çalışmak için heyecanlıyız.
