Alçakgönüllü insanların terfi etmesiyle aynı sebepten dolayı: Politik beceri.
Bazen yanlış insanlar terfi eder. Bu kişiler hileci ve manipülatif olabilir (Psikologlar bunu “Makyavelci” olarak adlandırır); herhangi bir şekilde suçluluk hissetmeksizin fevri ve heyecan arar şekilde davranabilir (psikopat); ya da mükemmellik, yetkililik ve üstünlük duygusuna sahip, egoistçe kendisiyle meşgul (narsist) olabilir. “Karanlık üçlü” olarak bilinen bu üç kişilik özelliğinden bir ya da daha fazlasına sahip olan çalışanlar iş yerinde aldatmaya, hile yapmaya veya insanları sömürmeye ve etik olmayan kararlar vermeye daha eğilimlidir. Bu çalışanların iş hayatında ilerlemesini seyretmek dürüst ve alçakgönüllü insanlar için sinir bozucu olabilir. Bu kişilerin toksik olduğunu göz önünde bulundurursak, yükselmelerinin sebebi nedir? Böyle insanlar başarıya nasıl ulaşabilir?
Kısa bir süre önce Personality and Individual Differences’ta yayımlanan bir araştırmada politik becerilerin çalışanlar üzerindeki etkisini inceledim. Politik beceri insanların network kurmasını, başkalarını etkilemesini, sosyal kurnazlık göstermesini ve başkalarıyla olan ilişkilerinde samimi görünmesini sağlayan olumlu bir sosyal yeterliktir.
Singapur’da çeşitli sektör ve pozisyonlardaki 110 çalışanla yaptığım anketlerde onlara iş yerinde sergiledikleri politik becerileri nasıl gördüklerini sordum. Aynı zamanda ‘Kişiliğin H-faktörü’ skorlarını belirledim. H-faktöründe yüksek skor almak dürüstlük-alçakgönüllülük belirtir. Düşük skorlar ise karanlık üçlünün ortak temeli ile aslında aynıdır. Ve son olarak, bu çalışanların patronlarıyla da anket yaptım.
Süpervizörleri tarafından politik becerileri yüksek olarak derecelendirilen toksik çalışanlar, yüksek performans derecelendirmesine de sahipti. Bir başka deyişle, tüm toksik insanlar politik beceriye sahip olmasa da, politik becerilerini patronlarının gözünde etkili bir şekilde kullanan toksik insanların daha iyi performans gösterdiği düşünülüyor. Hepimizin bildiği gibi, en iyi performans gösteren çalışan olarak görülenlerin terfi etme olasılığı daha yüksektir.
Peki toksik insanların yükselmesini önlemenin bir yolu var mı? Kişilik ve davranış değerlendirmeleri konusunda bilgili örgütsel psikologlar toksik kişiliklerin erken tespit edilmesini sağlayabilir. Fakat eğer çalışan politik beceriye sahipse bu oldukça zorlu bir görevdir. Patronlar da bir çalışanı terfi ettirmeden önce, iş arkadaşları ve astlarına onun hakkında sorular sorabilir. Zira; toksik insanların, karar verme gücü yüksek olan patronlarına karşı davranış şekli, iş arkadaşları ve astlarına olan davranış şeklinden farklı olabilir.
Bu zorlu kişilik türlerinin bazen kurum için faydalı olabileceğini de unutmamak lazım. Zor bir görevin korkusuzca icra edilmesi için James Bond gibi bir kişiye ihtiyacınız olduğunu düşünün. Örneğin bu görev, hayatta kalmaya dair umudu olan başarısız bir şirketin küçülmeye gitmesi olabilir. Çalışanları kovmak zorunda kalmak birçok yöneticinin omuzlarına duygusal, ağır bir yük bindirir. Fakat empati yoksunu bir yönetici için bu durum o kadar da travmatik değildir. Ya da, biraz narsist olsa bile, teknik bir uzmana kesinlikle ihtiyacınız olabilir. İyi yöneticiler bu tür insanların diğer çalışanlara vereceği zararı sınırlandırarak onları nasıl görevlendireceklerini bilir.
Peki ya dürüst ve alçakgönüllü insanlar ne olacak? O karanlık kişilikler her zaman kazanacak mı? Aslında hayır, durum hep böyle olmak zorunda değil. Ancak, toksik insanlar kendi amaçları için politik becerilerini kullanabilir ve bunda başarılıdırlar da. Yaptığım araştırmada, politik beceri önemsenmediği takdirde toksik ve dürüst-alçakgönüllü çalışanların ortalama görev performansı oranları arasında hiçbir fark görmedim. Üstelik takım fasilitasyonu gibi bir görev söz konusu olduğunda dürüst-alçakgönüllü çalışanlar toksik görevdaşlarından daha yüksek oranlara sahipti. (Tekrar belirtiyorum, politik beceri önemsenmediği takdirde.) Bu veri, toksik olmayan çok sayıda kişinin iş hayatında yükselmesini açıklamaya yardımcıdır.
Eğer siz de dışlanmış hisseden o dürüst ve alçakgönüllü insanlardansanız bu araştırma, politik beceri edinerek aynı terfi için çabalayabileceğinizi öne sürüyor. Kurumunuzun içinde ve dışında çeşitli gruplara mensup, kilit roldeki insanlardan oluşan network’ünüzü kurun. İnsanlara onlarla gerçekten ilgilendiğinizi gösterin. (Bunu onların anlayacağı şekilde yapın, eğer insanlar fark etmezse bunu yapmanız hiçbir işe yaramaz.) Başkalarını aktif olarak dinleyin ve onlara profesyonel ve kişisel ilgi alanlarıyla ilgili sorular sorun. Eğer insanlarla iyi ilişkiler kurarsanız sizin önerilerinizi daha çok dinleyeceklerdir.
Politik beceri göstermek bazıları için daha kolay olsa da, öğrenilebilir bir özelliktir. Bunu sağlıklı kişisel ve kurumsal hedefler için kullandığınızda hem sizin hem de şirketinizin performansı artabilir.
